Apain eta eder. Halaxe topatu dugu sagastia. Sagarrondoz betetako zortzi hektarea ditu Eceizabarrena baserriak, Urkizura bidean doan errepidearen bi aldeetara. Akaso tokatuko zitzaizun, bizikletaz edo oinez joatean, errepide bazterrean eroritako sagarren bat zapaltzea!
Duela 25 urte hartu zuten baserria sagar ustiategi bihurtzeko erabakia. Eta lehen zuhaitzari aitonaren izena jarri zioten: Hilarion. Hantxe da oraindik ere, indartsu eta emankor.
Bilakaera hori ez zuten edonola egin, gainera: lur-eremu hori oso harritsua da, eta ez zen oso erabilgarria landaketarako. Oria ibaia dragatzeko lanak egiten ari zirela aprobetxatuz, kendutako lurra bertara eraman zuten. Eta, lur horrek, ibaiari esker zituen ezaugarriengatik, zuhaitzen hazkunderako mesede egin zion lursailari, ongarri asko pilatutako lurra baitzen.
Makineria ere gehitu zioten, hobeto ustiatu ahal izateko: distantzia utzi, teknika berriak aplikatu, ureztatzeko eta ongarriak botatzeko kanal-sistemak jarri…
Gaur egun hamaika sagar mota dituzte, tartean, bertakoak diren Errezil, Urtebi txiki eta handi, Saltxipi, Urdin eta Moko. Hori bai, guztiak sagardotarako aproposak.
Produkzio guztia sagardo ekoizleei saltzen diete. Bada, oso aldakorra izaten da uzta urte batetik bestera: 350 tona jaso izan dituzte; lursail berean, ondorengo urtean, 30 baino ez. Oso zaila da aurrez jakitea zenbat jasoko dugun; iragarrezina da.
Baina guk, halere, bota genion galdera: aurtengo uzta zer moduzkoa izango da? “Orain, loretan daudela, ikus daiteke zenbat sagar txiki ateratzen ari diren. Hala ere, zuhaitzak, nahikoa indarrik ez badute, sagar horiek askatzen joaten dira. Horregatik da horren zaila iragartzea. Hala ere, uste dut uzta ona izango dela aurtengoa”, azaldu digu Joxek.
Asko dira sagarrondoen hazkundean zaindu beharrekoak. Esate baterako, batzuetan bi aldiz kimatu behar izaten dira, sagarrak eman beharrean, egur gehiago (adarrak haztera) ematera jotzen baitute. “Bideratu egin behar zaie, nolabait, ‘irakatsi’ fruitua ematera zentratzen”.
Jasotzen duten argi kantitateak ere, gainerako landare eta zuhaixkekin bezala, zerikusia du. Lehen forma borobilean hazten ziren adarrak, baina itzalaren ondorioz ez ziren hainbeste sagar formatzen. Horregatik, orain kono forman haztera behartzen dituzte sagarrondoak.
Baina, nola sortzen da sagarra bera? Hemen bada garrantzitsua den urrats bat: polinizazioa. Loratzean, lore horietan polena sortzen da, eta erleek polinizazio hori ahalbidetzen dute, zuhaitz batetik bestera garraiatzen baitute polena. Horregatik diogu zaindu beharreko espezie bat dela erlea. Naturaren magia eta xarma.
